Listen to the AudioBook: De Wedergeboorte van Nederland by B. D. H. Tellegen

De Wedergeboorte van Nederland

Door Mr. B. D. H. Tellegen, Hoogleeraar te Groningen.

Tweede (Vermeederde) Druk Bezorgd Door Dr. H. T. Colenbrander.

INLEIDING

I. HET GRONDGEBIED

De geschiedenis van de opkomst en ondergang van Nederland als natiestaat heeft zich, sedert de vorming der souvereiniteit der Vereenigde Nederlanden, voornamelijk in de grenzen van de huidige provincies afgespeeld. Er zijn echter perioden geweest, waarin het grondgebied, dat wij heden ten dage aan Nederland rekenen, een ander en ook ruimer omvang vertoonde. Deze perioden, door hunne bijzondere beteekenis voor de ontwikkeling der staatsinstellingen, zijn het waard zich daarop te concentreren.

Dit was het geval met de periode van den Batavischen omwenteling, welken wij aan het einde der achttiende eeuw in ons vaderland hebben beleefd. De Bataafsche Republiek is slechts een kortstondig verblijf geweest, maar zij heeft, dank zij de omstandigheid dat zij onder invloed en bescherming der Fransche Republiek is tot stand gekomen, voor ons vaderland een reeks van staatkundige veranderingen gebracht, die voor de verdere ontwikkeling van het volk van zooveel beteekenis zijn geweest, dat hare herinnering niet verloren mag gaan.

De grondwet van 1798 had het grondgebied der Bataafsche Republiek uitgestrekt tot alle gewesten, die bij de Unie van Utrecht het gemeenebest hadden gevormd, en daarenboven de provincie Zeeland, die tot nu toe aan het hoofd der Unie had gestaan, aan het gemeenebest onderworpen. Dit was voorzeker een grootsche opvatting. De Bataafsche Republiek moest een eenige en ondeelbare staat wezen, en alle de zoogenaamde Provinciale Staten, die tot nu toe de belangen van de afzonderlijke provinciën hadden behartigd, waren nu verleden tijd geworden. Met deze wijziging was ook een andere indeeling der provincies tot stand gekomen. Terwijl er tot dan toe zeven provinciën waren geweest, welker namen in de Unie van Utrecht als volgt werden opgenoemd: Holland, Zeeland, Utrecht, Gelderland, Friesland, Overijsel en Groningen, en daarenboven de noordelijke gedeelten van het tegenwoordige Noord-Braband en Limburg als Generaliteitslanden werden beschouwd, heeft de Bataafsche Republiek een andere indeeling gehad.

Deze indeeling was gebaseerd op het getal der inwoners, die in de verschillende districten woonden. Er waren dan ook twintig districten, waarvan men zegt dat het aantal der inwoners in de oudste districten niet hooger was dan twintig duizend, en in de nieuwe districten niet hooger was dan vijf en dertig duizend. Wat het grondgebied van de Bataafsche Republiek betreft, het was grooter dan het tegenwoordige Nederland, zooals men het toen kende.

De grondwet van 1798 heeft echter niet lang bestaan. Al spoedig kwamen er wijzigingen, die wederom de grenzen der provinciën veranderden. De nieuwe indeeling was gebaseerd op het getal der leden, die de vertegenwoordiging der verschillende provinciën hadden. Er waren, wat de provinciën betreft, eenige provinciën die hunne eigene rechten behielden, en er waren ook provinciën die tot een nieuw groepering behoorden.

De verandering in den grondwet heeft echter niet lang geduurd. Want al spoedig kwam er weer een nieuwe wijziging, die den grondwet wederom veranderde. De verandering van de grondwet kwam, in het jaar 1801, tot stand. Deze verandering was een consequentie van hetgeen er in het jaar 1800 was geschied, toen de Bataafsche Republiek, ter wille van de veiligheid, aan het bewind van Koning Lodewijk Napoleon werd overgeleverd.

Koning Lodewijk Napoleon was de broer van Napoleon Bonaparte, en hij heeft zich, wat het grondgebied van Nederland betreft, zeer veel moeite gegeven. Hij heeft de provinciën wederom vergroot en de grenzen van Nederland veranderd. Zoo heeft hij bijvoorbeeld de provincie Zeeland, die tot dan toe tot het grondgebied van Nederland behoorde, aan het bewind van Frankrijk onderworpen. Ook heeft hij een deel van het tegenwoordige België aan Nederland toegevoegd.

Na den val van Napoleon Bonaparte en de bevrijding van Nederland, werd het grondgebied van Nederland wederom veranderd. De groote mogendheden, die de overwinning op Napoleon hadden behaald, hebben bepaald dat Nederland en België moesten worden vereenigd. Deze vereeniging heeft echter niet lang geduurd. Want al spoedig kwam er een nieuwe wijziging, die den grondwet wederom veranderde. De verandering van de grondwet kwam, in het jaar 1830, tot stand, toen België zich van Nederland afscheidde.

De geschiedenis van het grondgebied van Nederland is derhalve een zeer gecompliceerde geschiedenis. Het grondgebied van Nederland is vele malen veranderd. Maar ondanks al deze veranderingen, is Nederland altijd een natie gebleven, die zich heeft onderscheiden door haar moed, haar kracht, en haar doorzettingsvermogen.

II. DE OPDRACHT VAN DE SOEVERENITEIT DER VEEENIGDE NEDERLANDEN AAN DEN PRINS

In het jaar 1813, toen Napoleon verslagen was en de Fransche overheersching een einde had genomen, stond Nederland voor een nieuwe opgave: het herstel van den staat. Na de onrustige jaren van de Bataafsche Republiek en het Koninkrijk Holland, was het land rijp voor een stabiele regeering. De oude, Republiesche instellingen hadden hun kracht verloren en het koninkrijk onder Lodewijk Napoleon bleek geen lang leven beschoren.

Er was echter nog geen algemeene overeenstemming over de vorm die de nieuwe staat moest aannemen. De voorkeuren liepen uiteen van een herstel van de oude Republiek tot een monarchie naar buitenlandsch model. Te midden van deze onzekerheid, kwam er een initiatief dat de richting zou bepalen: de opdracht van de souvereiniteit der Vereenigde Nederlanden aan den Prins.

Deze stap werd voornamelijk gedragen door de gezaghebbende figuren die zich na de Franse tijd weer op de voorgrond drongen. Zij zagen in een sterke, centrale macht de enige garantie voor stabiliteit en herstel. De roep om een monarch, die het land kon leiden en vertegenwoordigen, werd steeds luider.

Op 17 november 1813 verscheen een belangrijke akte: de "Proclamatie van den Souverein Vorst der Vereenigde Nederlanden". Hierin werd de soevereiniteit, die tot dan toe aan het volk behoorde, opgedragen aan den Prins van Oranje. Dit was een historische beslissing, die de weg effende voor de vestiging van het Koninkrijk der Nederlanden.

De Prins, die later Koning Willem I zou worden, was geen onbekende voor het Nederlandse volk. Hij stamde uit het Huis van Oranje, dat een lange en eervolle geschiedenis had in de Nederlandse republiek. Zijn aanvaarding van de soevereiniteit werd gezien als een symbool van continuïteit en stabiliteit.

De opdracht van de soevereiniteit aan den Prins was niet zonder kritiek. Sommigen vreesden dat het herstel van een monarchie zou leiden tot een terugkeer naar het absolutisme en het verlies van de verworvenheden van de revolutie. Anderen beklaagden zich over het gebrek aan inspraak van het volk in deze belangrijke beslissing.

Desondanks werd de keuze voor de monarchie breed gedragen. De overtuiging dat alleen een sterke leider het land uit de puinhopen van de Franse overheersching kon leiden, overheerste. De opdracht aan den Prins werd dan ook met veel enthousiasme ontvangen door een groot deel van de bevolking.

Met deze opdracht was de eerste stap gezet naar de oprichting van een nieuw koninkrijk. De volgende uitdaging was het creëren van een grondwet die de fundamenten van de nieuwe staat zou leggen en de rechten en plichten van de burgers zou waarborgen. De opdracht van de soevereiniteit aan den Prins was echter een cruciaal keerpunt, dat het pad effende voor een nieuw tijdperk in de Nederlandse geschiedenis.

You can download, read online, find more details of this full eBook De Wedergeboorte van Nederland by B. D. H. Tellegen from

And convert it to the AudioBook with any voice you like in our AI Voice AudioBook app.